|
Âşık İbrahim
Yozgat'ın Sorgun ilçesine bağlı Bahadın kasabasından olan
Aşık İbrahim, XVII. yüzyılda yaşadığını bildiğimiz bir
kaç Yozgatlı şairden biridir. Hayatı ve edebi şahsiyeti hakkındaki
bilgilerimiz, Bahadın'lı araştırıcı Arif Baş'ın sözlü gelenekten derlediği
rivayet ve şiirlerden ibarettir. Bunun dışında yazılı kaynaklarda kayda
değer bir bilgi bulunmamaktadır.
Arif Baş'ın derlediği rivayetlerde, XVIII. yüzyılda yaşadığı belirtilen
Aşık İbrahim'in bir dörtlüğü de onun yaşadığı yüzyılı ortaya koyan bir
delil olarak gösterilmektedir:
Bin yüz yetmiş beşe konunca sene (M.1761)
Kül oldum aşkınla ben yana yana
Elestü'den ervah geldi bu cana
İbrahim'i hak sevdaya salan yar
Doğumu da dahil olmak üzere Aşık İbrahim'in hayatında önemli bir olaya
işaret eden bu tarih, onun XVIII. yüzyılda yaşadığını göstermektedir.
Bugün de Alevi inancına mensup Türkmenlerce meskun olan Bahadın köyünde
doğan Aşık İbrahim de Alevi-Bektaşi tarikatına mensuptur. Şiirlerinde
tarikatını gösteren mısralarla karşılaşmaktayız. Arif Baş'ın bildirdiğine
göre Aşk İbrahim'in soyu Bahadın'da bugün "Aşıkgil" sülalesi olarak
anılmaktadır. Kendisinin de Aşık İbrahim'in soyundan geldiğini ifade eden
yazarın verdiği bilgileri ihtiyatla karşılamakla beraber doğru olarak da
kabul etmek durumundayız.
Bade içen, atışma yapan dolayısıyla irticali şiirler söyleyen Aşık
İbrahim'in bu özellikleriyle aşıklık geleneği içerisinde yetişen,
Alevi-Bektaşi şairlerinin etkisi altında şiirler söyleyen, elinde sazı ile
at sırtında diyar diyar dolaşarak sanatını icra eden diğer Yozgatlı
şairlerin aksine olarak "aşıklık" özelliklerine sahip olduğunu ortaya
koyan bir şair olduğunu belirtmeliyiz. Nitekim hakkında anlatılan
rivayetlere göre Mısır Valisinin aşığı yanında götürerek üç yıl
alıkoyduğunu ve atışmalar yaptırdığını göz önüne alırsak, yaşadığı dönemin
güçlü şairlerinden biri olduğunu söyleyebiliriz.
Ele geçen şiirlerinin çoğu hece, kafiye ve ifade bakımından kusurludur. Bu
şiirlerin sözlü gelenekten derlenmesi. iki yüzyıl içerisinde meydana
gelebilecek muhtemel değişmeleri göz önüne almamızı gerektirmektedir.
Eldeki şiirlerinde Alevi-Bektaşi şairleri tarafından sıkça işlenen tarikat
ile ilgili konuların yanında gurbet, hasret, yoksulluk gibi konular da
bulunmaktadır. Elimizde bulunan on beş civarındaki şiirinden hareketle
Aşık İbrahim'in edebi şahsiyeti hakkında isabetli değerlendirmeler
yapmamız oldukça güçtür. Ancak yapılan derlemeler, rivayetler ve
şiirlerden hareketle, onun XVIII. yüzyılda yaşamış, aşıklığın temel
prensiplerine bağlı, Alevi-Bektaşi tarikatına mensup bir şair olduğunu
kabul edecek ve değerlendirmemizi bu kabul çerçevesinde yapacağız.
Dr. M. Öcal Oğuz
Yozgat'ta halk şairliğinin dünü ve bugünü
Kültür Bakanlığı yayınları-1994 |
